1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار ، semoreto@gmail.com 2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
چکیده: (588 مشاهده)
هدف: شناخت دقیق آینده مدارس در دنیای پیچیده امروز غیر ممکن به‌نظر می‌رسد اما تلاش برای شناخت آینده‌های ممکن به تصمیم‌گیران نظام آموزشی کمک می‌کند تا چشم‌اندازهای مختلف خود را ترسیم کنند و اثر تصمیمات خود را برای ساختن آینده دانش‌آموزان نسل‌های بعدی متصور شوند. آینده‌پژوهی فرآیندی علمی است که استدلال، انتخاب و اقدام را در هم می‌آمیزد. تحلیل آینده به روش سناریو‌نویسی یکی از روش‌های پژوهش آینده‌پژوهی و مدیریت راهبردی است. آینده مدارس ایران چگونه خواهد بود؟ و چه سناریوهایی پیشِ روی مدارس ایران قرار دارد؟ روش: روش پژوهش، کیفی است. در این پژوهش تلاش شد به کمک مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته از دیدگاه تخصص‌های مختلف به آینده مدارس ایران پرداخته شود. در مصاحبه با 14 نفر از صاحب‌نظران که با روش گلوله‌برفی انتخاب شدند (در هر دسته بعد از مصاحبه اول نفر بعدی انتخاب شد (تا اشباع اطلاعات)). 3 نفر از وزرای سابق آموزش‌و‌پرورش، 4 نفر از روشن‌فکران و منتقدین مشهور نظام آموزشی، 4 نفر از مدیران و معلمان مدارس و 3 نفر از آینده‌پژوهان علاقه‌مند به حوزه آموزش‌و‌پرورش از زوایای مختلف به موضوع پرداخته شد. از پژوهش‌های پیشین و مصاحبه‌ها 17 عامل تأثیرگذار در آینده مدارس استخراج شد و به کمک نرم‌افزارهای آینده‌پژوهی و در ادامه نظر 10 خبره آموزشی، 10 عامل کلیدی و پیش‌ران به‌دست آمد. سپس با بررسی عدم قطعیت‌های کلیدی، به کمک نرم‌افزار سناریو ویزارد، سناریوهای پیشِِ روی آینده مدارس ایران استخراج شد. یافته‌ها: در سناریوی مطلوب آینده مدارس که الزامات فراوانی دارد در کم‌تر از 20 سال حتی می‌توان حضور توریست آموزشی برای بازدید از مدارس ایران و الگو‌برداری از نظام آموزشی ایران را برای کشورهای منطقه متصور شد. در سناریوی نامطلوب، مردم از مدارس روی برمی‌گردانند و سعی می‌کنند از روش‌های دیگر برای آموزش فرزندان خود استفاده کنند. در سناریوی محتمل نیز با رفع بعضی از مشکلات و ایجاد مشکلاتی جدید، مدارس مسیر خود را طی می‌کنند. متأسفانه در مطالعه حاضر سناریوی نامطلوب و محتمل نزدیکی زیادی دارند که این امر می‌تواند زنگ خطری برای تصمیم‌گیران نظام حکمرانی و تعلیم و تربیت کشور باشد. نتیجه‌گیری: طبق نتایج این پژوهش به‌نظر می‌رسد برای فاصله گرفتن از سناریوهای نامطلوب و محتمل نیازمند تصمیم‌گیری‌هایی فراتر از سطح آموزش‌و‌پرورش هستیم. به‌نظر می‌رسد ارتباط تنگاتنگ عوامل و اثرات متقابلی که این عوامل بر روی هم می‌گذارند حل این مسئله را از توان آموزش‌و‌پرورش خارج کرده است. گسترش مطالعات آینده‌پژوهی در حوزه تعلیم و تربیت می‌تواند به شفاف‌سازی مسیر آینده کمک کند
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله: تخصصي- كيفي دریافت: 1402/3/24 | ویرایش نهایی: 1403/2/31 | پذیرش: 1402/6/8 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1402/7/11 | انتشار: 1403/3/1 | انتشار الکترونیک: 1403/3/1
توحیدی آتشگاه محمدرضا، سلیمانی نادر، شفیع زاده حمیدرضا. سناریوهای پیش روی آینده مدارس حمهوری اسلامی ایران در افق 1420 مسائل كاربردي تعليم و تربيت اسلامي 1402; 8 (4) :54-35 10.61186/qaiie.8.4.1
