1- دانشگاه تهران ، tferdows@ut.ac.ir 2- دانشگاه تهران
چکیده: (1781 مشاهده)
هدف: باورمندی و عاملیت عقلانی به ارزش‌های الهی، اکسیر حرکت بالنده، تاب‌آور، تعالی‌بخش و ارزش‌آفرین زندگی فردی و جمعی انسان‌ها، در عصر دیجیتال است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل ادراک و تجربه‌زیسته دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه از نقش فضای مجازی در دگرگونی باورهای دینی‌‌شان انجام شده است. روش: بدین‌منظور از رویکرد کیفی، روش پدیدارشناسی توصیفی و فنون مصاحبه با رایانامه و سؤال‌های باز‌پاسخ استفاده شد. شرکت‌کنندگان با روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی در میدان پژوهش متشکل از دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه در رده سنی 15 تا 18 سال در شهر تهران در مناطق 1و16و20 انتخاب‌‌شده و با رسیدن به حالت اشباع در مصاحبه پانزدهم، فرایند مصاحبه‌های نیمه‌ساختارمند به پایان رسید.داده‌ها مبتنی بر راهبرد کُلایزی و نرم‌افزارMAXQDA تحلیل‌گردید. به‌منظور افزایش اتکاپذیری، تأییدپذیری، باورپذیری صحت داده‌ها، از شیوه‌های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره‌گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأیید آن‌ها»، و «درگیری طولانی مدت» استفاده کردیم. یافته‌ها به شناسایی 85 عبارت مهم، و دسته‌بندی 13 زیرمضمون و 5 مضمونشامل مضامین شناختی، اعتقادی، رفتاری، عاطفی، عملی منجر گردید. یافته‌ها: با بررسی دیدگاه‌ها و تجارت دانش آموزان در مواجهه با فضای مجازی و گسترش استفاده آن در دوران کرونا و پس از آن، دگرگونی‌های قابل‌توجه و بعضاً نگران‌کننده‌ای در باورهای دینی دانش‌آموزان در هر پنج بُعد اصلی شناختی، اعتقادی، رفتاری، عاطفی، عملی رخ داده‌است. نتیجه‌گیری: مسئله پرورش صحیح و زمینه‌سازی برای ارتقای باورها و عاملیت به آموزه‌های دینی در دانش‌آموزان مورد مطالعه، نه تنها از وضعیت رضایت‌بخشی برخوردار نبوده، بلکه با تاثیرپذیری از عوامل متعدد و متنوعی به‌ویژه محتوا و ارزش‌های رایج و غالب در فضای مجازی، با دگرگونی‌های گسترده و در جهت معکوس باورهای مورد انتظار دینی همراه شده‌است. به نظر می‌رسد، ادامه روند موجود در مواجه و دسترسی بدون مدیریت هوشمندانه نوجوانان با تمامی سطوح محتوایی و کم‌توجهی نزدیک به انفعال، به محتواها ارائه و منتشر شده در فضای مجازی که بر طبق شواهد موجود از واقعیت‌های میدانی و رسمی در مدارس، موثرتر عمل کرده‌است، می‌تواند بنیاد باورهای اعتقادی دانش‌آموزان را با مخاطرات بنیان‌برافکنی مواجه سازد. این مهم ضرورت توجه جدی در آموزش سواد رسانه‌ای به والدین و نوجوانان از یکسو، ایجاد زمینه برای عاملیت‌بخشی به انگیزه‌ها و اقدامات تمامی فرهیختگان و دغدغه‌مندان تربیتی اعم از معلمان، مدرسان، استادان، مربیان، مشاوران، روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و مروجان فرهنگی به تولید همگانی و بازنشر محتواهای فاخر و اصیل متناسب با آموزه‌های فرهنگی کشورمان و به ویژه انتشار و اشاعه آن براساس سرگرم‌آموزی و اصول تعلیم و تربیت تفریحی، هر چند دیرهنگام، اما می‌تواند زمینه‌‌ای را برای کاهش مخاطرات دم‌افزون این فضای بشدت اثرگذار و اصیل موسوم به مجازی را فراهم نموده و جامعه را از بخشی از مخاطرات آن برهاند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله: تخصصي- كيفي دریافت: 1401/12/2 | ویرایش نهایی: 1402/7/19 | پذیرش: 1402/4/10 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1402/4/19 | انتشار: 1402/5/28 | انتشار الکترونیک: 1402/5/28
Ferdowsi T, Aghajani Ronaghi A, Salehi K. (2023). Analyzing the lived experience of upper secondary school students on the role of virtual space in the state of religious beliefs in the conditions of the covid 19 epidemic. qaiie. 8(1), 37-66. doi:10.52547/qaiie.8.1.37 URL: http://qaiie.ir/article-1-1028-fa.html
آقا جانی رونقی آمنه، فردوسی طیبه، صالحی کیوان. فضای مجازی و نقش آن در دگرگونی‌های باورهای دینی دانش‌آموزان: پژوهشی پدیدارشناختی مسائل كاربردي تعليم و تربيت اسلامي 1402; 8 (1) :66-37 10.52547/qaiie.8.1.37
