:: دوره 7، شماره 3 - ( 1401 ) ::
جلد 7 شماره 3 صفحات 32-7 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی تاریخی - تحلیلی تحول مشارکت در حکمرانی نهاد آموزش ایران با تاکید بر تمدن اسلامی
منیر تجلی* 1، شهین ایروانی2 ، علیرضا چیت سازیان3
1- دانشگاه امام صادق ، m.tajali@isu.ac.ir
2- دانشگاه تهران
3- دانشگاه امام صادق
چکیده:   (1390 مشاهده)
هدف: ظهور حکمرانی با مفهوم مشارکت گره خورده است. مفهومی که در صورت تحقق بر ظرفیت­ها می­افزاید. سبب ایجاد اطمینان در میان کنشگران می­شود و تصمیم­گیری­ها را بهینه می­کند. نظام آموزشی ایران برای حل مسائل اقتصادی و تربیتی، در میان بازیگران این عرصه همواره به دنبال الگویی از مشارکت بوده است تا بتواند ضمن استفاده از توانایی همه افراد، همواره بهترین خدمات را به جامعه داشته باشد. مقاله حاضر در جستجوی الگوی مشارکت در سیر تطور نهاد آموزش در ایران، در پی تبیین مشارکت بر مبنای ساختار حکمرانی نهاد آموزش است.
روش: روش تاریخی تحلیلی با رجوع به منابع تاریخی در این حوزه به توصیف و تحلیل روایت حکمرانی نهاد آموزش در ایران اسلامی با تمرکز بر مدرسه به عنوان بنیادی­ترین نهاد در پاسخگویی به نیاز تعلیم و تربیت پرداخته است.
یافته ها: یافته ­های تاریخی نشان از آن دارد که ابهام در مفهوم مشارکت در نظام آموزش و پرورش در دوران مختلف تاریخی سبب شده است که مدرسه امروزی برای برون رفت از چالش­های موجود رفته رفته تحت تاثیر فرهنگ غرب و جامعه صنعتی آن، از ویژگی­های موردنظر تمدن اسلامی در بسترسازی مشارکت آحاد مردم در حکمرانی نهاد مدرسه عبور کند. خانواده که رکن اصلی مشارکت بود به حاشیه رانده شد و یادگیری و علم آموزی که در میان همگان فضل به شمار می­رفت به عنوان حقی واجب و ضروری اعلام شد. اصل برادری در روابط بازیگران این عرصه جای خود را به قانون­گرایی داد که ابزار و عرصه­ های ثابت و تعریف شده­ای برای مشارکت خانواده­ها به ارمغان آورد.
نتیجه گیری :ایضاح مفهوم مشارکت در نظام آموزش و پرورش می تواند  در در حکمرانی نهاد آموزش ایران با تاکید بر تمدن اسلامی نقش آفرین باشد .
واژه‌های کلیدی: مشارکت مردمی، نهاد مدرسه، حکمرانی آموزش، جمهوری اسلامی ایران، تمدن اسلامی
متن کامل [PDF 1330 kb]   (586 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي - فلسفي
دریافت: 1401/2/27 | ویرایش نهایی: 1401/11/17 | پذیرش: 1401/5/30 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1401/9/28 | انتشار: 1401/11/17 | انتشار الکترونیک: 1401/11/17
فهرست منابع
1. قرآن کریم
2. آژنگ، فرامرز (1396). نگاهی تبارشناختی به مشارکت‌های مردمی در نظام تعلیم و تربیت جدید ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
3. آیین‌نامه توسعه مشارکت‌های مردمی به شیوه هیئت امنایی در مدارس.( 1388). مصوب شورای عالی آموزش و پرورش.
4. ابن سحنون، محمد بن عبدالسلام (1981). آداب المعلمین. محقق محمود عبدالمولی. الجزیره : شرکه وطنیه النشر و التوزیع.
5. احمد، منیرالدین(1384). نهاد آموزش اسلامی پایگاه اجتماعی دانشمندان مسلمان در پرتو تاریخ بغداد. ترجمه: محمد حسین ساکت. تهران : نگاه معاصر .
6. احمدی، جمشید و میکائیلی، فرزانه(1380). نگاهی به تاریخچه انجمن اولیا و مربیان. پیوند.40: 455-448.
7. احمدی، غلامرضا و باستی، عنایت‌الله(1378). بررسی شیوه‌‌های مشارکت مؤثر مردم در مسائل آموزش‌وپرورش نواحی چهارگانه شیراز از دیدگاه معلمان، استادان، مدیران و اولیای دانش‌آموزان. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 1: 56-43.
8. اسماعیلی، قربانعلی (1387). زمینه‌‌ها و عوامل پیدایش نخستین مدارس در خراسان. پژوهش‌نامه تاریخ. 2(5): 20-1.
9. امیری، هادی؛ کیانی، غلامحسین وصادق‌‌پور، فاطمه (1394). برآورد تمایل به پرداخت افراد جامعه جت تأسیس موسسه‌های وقفی برای تأمین مالی آموزش‌وپرورش (مطالعه موردی شهر اصفهان). جستارهای اقتصادی. 12(24): 126-107.
10. ایروانی، شهین (1393). مقدمه‌ای بر تبیین ماهیت نظام آموزش و پرورش ایران از آغاز دوره مدرن سازی تا امروز. پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت. 4(1): 110-83.
11. ایروانی، شهین (1395، الف). همه برای مدرسه؟! شکل گیری اولین تشکیلات آموزش و پرورش. رشد معلم. 2(300) :11-10.
12. ایروانی، شهین (1395، ب). مدرسه در رنج تمرکز چرا نظام آموزشی ما متمرکز است و پیامدهای آن برای مدرسه چیست؟رشد معلم. 5(303) : 13-5.
13. برنامه زیرنظام تامین و تخصیص منابع مالی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی .(1397). مصوب شورای عالی آموزش و پرورش .
14. بیرو، آلن (1380). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه: باقر ساروخانی. تهران: کیهان.
15. تجلی، منیر (1399). طراحی الگوی تأمین منابع آموزش‌وپرورش تراز جمهوری اسلامی ایران بر مبنای مشارکت مردمی. رساله دکترا. دانشگاه امام صادق (ع) . پردیس خواهران .
16. توان، عباس ، سلیمانی فرد ، زهرا .(1401). بررسی اثر بخشی آموزش هوش معنوی مبتین بر آموزه های اسلامی بر آخرت نگری و جهت گیری مذهبی ، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی ، 7(2): 48-33.
17. حسین‌پور، داوود (1392). بررسی فلسفی مولفه‌های اصلی انقلاب اسلامی به مثابه ظرفیت‌هایی برای تحول در نظام آموزش و پرورش، پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت.3 (2): 194-173.
18. داودی، محمد.(1401). وظیفه مندی و نقش های آموزش و پرورش در ترویج دوستی و برادری میان مذاهب اسلامی و مبانی آن ، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و رتبیت اسلامی ، 7(1): 64-41.
19. دخیل فیاض، عبدالله (1388). تاریخ تعلیم و تربیت شیعه‌ی امامیه از زمان امام صادق (ع) تا شیخ طوسی (ره)، ترجمه: علی مطوری. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
20. دریس جمعه، اسماعیل (1393). بررسی رابطه‌‌ی مهارت‌‌های مدیران و موفقیت آن‌ها در جذب منابع مالی مدارس دولتی شهر بندر امام خمینی (ره). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز.
21. رفیعی، بهروز (1391). نهاد آموزشی مکتب در قیروان (قرن سوم) به روایت محمد بن سحنون، تربیت اسلامی، 7(14): 102-77.
22. رنجه بازو، کریم و زال، صمد (1375). بررسی راه‌‌های مناسب و ممکن جلب مشارکت‌‌های مردمی در سرمایه‌گذاری در آموزش‌وپرورش. ارومیه: شورای تحقیقات. اداره کل آموزش‌وپرورش استان آذربایجان غربی.
23. ساکت، محمدحسین (بی‌تا). آموزشنامه فرهنگ فرادهی و فراگیری در اسلام. تهران: نشر نی.
24. سپهری، حسین (1372). بررسی راه‌‌های جلب مشارکت‌‌های مردمی در آموزش‌وپرورش. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم انسانی.
25. شلبی، احمد (1381). تاریخ آموزش در اسلام از آغاز تا فروپاشی ایوبیان در مصر. ترجمه: محمدحسین ساکت. تهران: نگاه معاصر.
26. شیخ‌زاده، مصطفی(1384). بررسی شیوه‌های تأمین مالی در آموزش‌وپرورش از دیدگاه اولیا و کارشناسان. پژوهش‌‌های تربیتی. 1(4): 85-102.
27. صدیق، عیسی (1312). اقتراح: سهل‌ترین راه اجرای تعلیمان ابتدایی اجباری چیست؟، 1(8): 567-561 .
28. طباطبایی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی. قم : دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم .
29. غنیمه، عبدالرحیم (1362). تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی. ترجمه : نورالله کسایی. تهران : یزدان.
30. فردوسی نژاد، مهدی (1387). تحلیلی و تطبیقی ویژگی‌‌های مشارکت مردمی در امر آموزش‌وپرورش در کشورهای ایران، انگلستان و ژاپن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم انسانی.
31. فوکو، میشل (1379). ایرانی‌ها چه رویایی در سر می‌پرورانند؟. ترجمه: حسین معصومی همدانی، تهران: هرمس.
32. قاسمی پویا، اقبال (1377). مدارس جدید در دوره قاجاریه، بانیان و پیشروان. تهران : مرکز نشر دانشگاهی.
33. قاسمی پویا، اقبال (1380). مشارکت مردمی در آموزش و پرورش. تهران: وزارت آموزش و پرورش، پژوهشکده تعلیم و تربیت.
34. قاسمی پویا، اقبال (1384). بررسی راه‌‌های جلب مشارکت‌‌های مردمی در امور آموزش‌وپرورش. تهران: انتشارات پژوهشکده تعلیم و تربیت.
35. قانون اساسی معارف (1290). مصوب مجلس شورای اسلامی
36. کسایی، نورالله (1364). مدارس نظامیه و تاثیرات علمی و اجتماعی آن. تهران: انتشارات امیرکبیر.
37. کسایی، نورالله (1383). فرهنگ نهادهای آموزشی ایران (از روزگار باستان تا تاسیس دولت صفوی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران .
38. متین، نعمت‌الله(1390). راه‌‌های گسترش مشارکت مردم در آموزش‌وپرورش از دیدگاه خیرین مدرسه‌ساز. تعلیم و تربیت. 107(1): 141-159.
39. مجیدی، موسی(1364). تاریخچه مختصر کتاب‌های درسی و سیر تطور آن در ایران. فصلنامه تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش). 4: 95-65.
40. محمدی، محمد هادی و قایینی، زهره (1390). تاریخ ادبیات کودکان ایران. (جلد هشتم).تهران: چیستا.
41. مهرعلی‌‌زاده، یدالله؛ مهنی، امید و الهام‌‌پور، حسین (1393). بررسی عملکرد مدارس هیئت‌امنایی با استفاده از نظریه داده بنیاد. مجله علوم تربیتی دانشگاه چمران اهواز. 3(1): 20-5.
42. ناطق گلستان، احمد و زارعی حسین‌آباد، مجتبی (1395). اولویت‌بندی نگرش مدیران مدارس استان خراسان شمالی در زمینه شیوه‌‌های تأمین منابع مالی آموزش‌وپرورش با استفاده از فرآیند سلسله‌مراتبی AHP. تحقیقات جدید در علوم انسانی. 8(2): 105-75.
43. نصری، صادق (1394). بررسی روش‌های کیفیت بخشی شوراهای آموزش و پرورش. تهران : وزارت آموزش و پرورش، سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی و خانواده.
44. الوانی، سید مهدی و قرشی، سید روح الله (1394). مشارکت عمومی و نظارت هماهنگی. تهران: انتشارات دانش‌های بنیادین.
45. ولی، وحید (1396). شناسایی و آسیب‌شناسی چارچوب حکمرانی مدرسه در جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه امام صادق (ع).
46. هاشمی، سید احمد (1393). بررسی رابطه بین خلاقیت مدیران مدارس و عملکرد آنان در جذب منابع مالی در شهرستان لامرد. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی. 8(3): 162-147.
47. هوشنگ(1357). رویدادها و پیشرفت‌ها. آموزش و پرورش. 7(47): 464-460.
48. Bruns, B., Filmer, D., & Patrinos, A. (2011). Making schools work: New evidence on accountability Reforms. Washington, DC: World Bank.
49. Carneiro, P., Koussihouèdé, O. K., Lahire, N., Meghir, C., & Mommaerts, C. (2015). Decentralizing education resources: School grants in Senegal (NBER Working Paper Series: Working Paper. Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research.
50. Glaser, jochen. (2012). How does Governance change research content? The Technical University Technology Studies.
51. Hanushek, E. A., Woessman, L, Link, S (2013). Does school autonomy make sense everywhere? Panel estimates from PISA. Journal of Development Economics, 104, Pp 212–232.
52. Laurence E. Lynn, Jr. (2010). Governance. Foundations of Public Administration.
53. Motsamai, J Motsamai., & Jacobs, Lynette., & Wet, Corene de. (2011). Policy and Practice: Financial Management in Schools in the Mafeteng District of Lesotho, J Soc Sci, 26(2): Pp 105-116
54. Nishimura, Mikiko (2017), Community Participation in School Management in Developing Countries, Oxford Research Encyclopedia of Education: pp1-20.
55. Ogawa, K., & Nishimura, M. (Eds.). (2015). Comparative analysis of universal primary education policy and practice in sub-Saharan Africa: The cases of Ghana, Kenya, Malawi, and Uganda. Rotterdam, the Netherlands: Sense Publishers.
56. Shoraku, A. (2008). A case study of parental participation in primary school education in Kampong, Chhnang Province, Cambodia. Comparative Education, 36, 3–24.
57. Taniguchi, K., & Hirakawa, Y. (2016). Dynamics of community participation, student achievement, and school management: The case of primary schools in a rural area of Malawi. Compare, 46(3), 479–502.
58. Bruns, B., Filmer, D., & Patrinos, A. (2011). Making schools work: New evidence on accountability Reforms. Washington, DC: World Bank.
59. Carneiro, P., Koussihouèdé, O. K., Lahire, N., Meghir, C., & Mommaerts, C. (2015). Decentralizing education resources: School grants in Senegal (NBER Working Paper Series: Working Paper. Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research.
60. Glaser, jochen. (2012). How does Governance change research content? The Technical University Technology Studies.
61. Hanushek, E. A., Woessman, L, Link, S (2013). Does school autonomy make sense everywhere? Panel estimates from PISA. Journal of Development Economics, 104, Pp 212–232.
62. Laurence E. Lynn, Jr. (2010). Governance. Foundations of Public Administration.
63. Motsamai, J Motsamai., & Jacobs, Lynette., & Wet, Corene de. (2011). Policy and Practice: Financial Management in Schools in the Mafeteng District of Lesotho, J Soc Sci, 26(2): Pp 105-116
64. Nishimura, Mikiko (2017), Community Participation in School Management in Developing Countries, Oxford Research Encyclopedia of Education: pp1-20.
65. Ogawa, K., & Nishimura, M. (Eds.). (2015). Comparative analysis of universal primary education policy and practice in sub-Saharan Africa: The cases of Ghana, Kenya, Malawi, and Uganda. Rotterdam, the Netherlands: Sense Publishers.
66. Shoraku, A. (2008). A case study of parental participation in primary school education in Kampong, Chhnang Province, Cambodia. Comparative Education, 36, 3–24.
67. Taniguchi, K., & Hirakawa, Y. (2016). Dynamics of community participation, student achievement, and school management: The case of primary schools in a rural area of Malawi. Compare, 46(3), 479–502.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط مجوز کریتیو کامانز Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 7، شماره 3 - ( 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها