:: دوره 5، شماره 2 - ( 1399 ) ::
جلد 5 شماره 2 صفحات 30-7 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل مضمون کتاب احیاء علوم الدین و ساخت و بررسی اعتبار و پایایی مقیاس هوش اخلاقی براساس دیدگاه امام محمد غزالی
سمیه پوراحسان* 1، سارا اسدپور
1- ، purehsan@uk.ac.ir
چکیده:   (8084 مشاهده)
از جمله مفاهیمی که امروزه در حوزه روانشناسی، تعلیم و تربیت و فلسفه مورد توجه قرار گرفته است، مفهوم هوش اخلاقی است. هدف از این تحقیق ساخت یک پرسشنامه معتبر هوش اخلاقی با توجه به دیدگاه اسلامی-ایرانی امام محمد غزالی بود. بدین منظور ابتدا از روش تحلیل مضمون کتاب احیاء علوم الدین امام محمد غزالی، استفاده، و مولفه های هوش اخلاقی با توجه به تعاریف و نظریه های مختلف و با دیدگاه اسلامی- ایرانی اقتباس شد. سپس براساس این مولفه ها گویه های مرتبط با این پرسشنامه ساخته شد.  جهت بررسی ویژگی های روانسنجی این پرسشنامه، جامعه مورد پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه های شهر کرمان بودند که تعداد380 نفر براساس جدول مورگان با استفاده از روش نمونه گیری سهیمه ای انتخاب شدند و پرسشنامه برروی آن ها اجرا شد. پارامترهایی چون روایی محتوایی، روایی سازه و پایایی با روش های مختلف بررسی شد. بررسی روایی محتوایی و روایی سازه همگرا و پایایی به روش آلفای کرونباخ نشان دهنده معتبر بودن این پرسشنامه است. همچنین نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که 7 عامل براساس تحلیل گویه ها بدست آمده است که عبارتند از توکل، صبر و کنترل خشم، نوع دوستی، اخلاص و وارستگی، سخاوت، دوراندیشی و تواضع که ارزش ویژه این 7 عامل از مقدار یک بالاتر و در مجموع 77/56 از واریانس گویه ها راتبیین می کند. با توجه به اعتبار و پایایی مقیاس ساخته شده می توان از آن جهت اندازه گیری هوش اخلاقی در پژوهش ها و همچنین درنظام تعلیم و تربیت استفاده کرد.
واژه‌های کلیدی: تحلیل مضمون، ساخت مقیاس، روایی، پایایی، هوش اخلاقی، امام محمد غزالی
متن کامل [PDF 526 kb]   (1224 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ساير موارد
دریافت: 1399/5/27 | ویرایش نهایی: 1399/7/25 | پذیرش: 1399/7/10 | انتشار: 1399/7/10 | انتشار الکترونیک: 1399/7/10
فهرست منابع
1. ارشاد حسینی، هادی؛ میردریکوندی، رحیم؛ احمدی، محمدرضا (1394). هوش اخلاقی و ساخت آزمون اولیه آن براساس منابع اسلامی، اسلام و پژوهش های روان شناختی، 1(3)، 7-26.
2. اعوانی، شهین (1388). کیمیای اخلاق در غزالی، جاویدان خرد، شماره 2: 5-23.
3. امینی مقدم، یاسمین؛ محمدرضایی، علی و مکوندحسینی، شاهرخ (1397). ساخت و اعتباریابی مقیاس هوش اخلاقی کودکان مبتنی بر نظریه بوربا، فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 9 (34)، 27-45.
4. ایزدی طامه، احمد؛ برجعلی، احمد؛ دلاور، علی و اسکندری، حسین. (1387). صبر، مبانی نظری و کارکردهای روانی – اجتماعی، تعلیم و تربیت اسلامی، 17 (78)، 101-128.
5. بطحایی گلپایگانی، سید حسن. (1392). جستاری در مفهوم شناسی و گستره اخلاص در قرآن، پژوهشنامه معارف قرآنی،4(12)، 97-116.
6. بهرامی، محمد امین؛ اصمی، مریم؛ فاتح پناه، آزاده؛ دهقانی تفتی، عارفه و احمدی تهرانی، غلامرضا (1391). سطح هوش اخلاقی اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 5(6)، 75-88.
7. پازوکی، شهرام (1388). احیاء علوم الدین غزالی و ضرورت احیاء آن در روزگار ما، جاویدان خرد دوره جدید، شماره چهار: 37-49.
8. پورجمشیدی، مریم و بهشتی راد، رقیه (1394). تاثیر هوش اخلاقی و سلامت روان بر شادکامی دانشجویان، پژوهش نامه روانشناسی مثبت، سال اول، 1 (4)، 55-66.
9. تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366). غررالحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
10. حسن‌زاده، رمضان. (1392). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر ساوالان.
11. حسنی، محمد (1395). بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی دوره ابتدایی، تربیت اسلامی، 11 (22)، 25-51.
12. خواجه پور، لیلا؛ یوسفی، علیرضا و کشتی آرای، نرگس (1397). تحلیل مفهوم مدیریت خشم در آموزه های تعلیمی سعدی نامه به عنوان یکی از راهبردهای تربیت اخلاقی دانش آموزان درنظام تربیت رسمی و عمومی، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 3(2)، 29-58.
13. دهقان منشادی، منصور (1396). بررسی رابطه هوش اخلاقی با وجدان کاری و تعهد سازمانی با تاکید بر رویکرد اسلامی در مدیران مدارس شهرستان میبد مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 2 (3)،67-86
14. زرین کوب، عبدالحسین (1369). فرار از مدرسه: درباره زندگی و اندیشه ابوحامد غزالی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
15. سیادت، ‌علی؛‌ مختاری پور،‌ مرضیه وکاظمی،‌ ایرج (1388). رابطه بین هوش اخلاقی و رهبری تیمی در مدیران آموزشی و غیر آموزشی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان،‌ مدیریت سلامت،‌ 12(36) :‌61-69.
16. شبر، عبدالله. (1395). الاخلاق، قم: مکتبه بصیرتی.
17. غزالی، ابوحامد محمد. (1368). کیمیای سعادت. 2 جلدی. به کوشش حسین خدیوجم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
18. غفوری، آرزو و صالحی، کیوان (1398). ارتقاء هوش اخلاقی دانش آموزان متوسطه اول دردرس کار و فناوری، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 4(4)، 107-136.
19. فتحی آشتیانی، علی (1388). آزمون های روان شناختی ، ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. تهران: بعثت
20. فرهادی نژاد، محسن و خانی، فاطمه (1397). مطالعه مولفه های هوش اخلاقی در پرتو اندیشه های امام علی (ع) در نهج البلاغه، پژوهش نامه نهج البلاغه، 6 (24): 51-70.
21. فقهی زاده، عبدالهادی؛ واعظی، محمود و خطیریان، سمانه (1393). کارکردهای معنوی توکل به خدا در قرآن و روایات، بصیرت و تربیت اسلامی، 11(30)، 1-18.
22. فیض کاشانی، ملا محسن. (1417ق.). المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء. تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری. چاپ چهارم. قم: موسسه انتشارات اسلامی جامعه مدرسین قم.
23. کاویانی، محمد؛ فصیحی رامندی، مهدی. (1391). بررسی تطبیقی دیدگاه های غزالی و بندورا درتربیت اخلاقی، مطالعات اسلام و روانشناسی، 6(11)، 95-124.
24. کرامتی، میسره و عمادیان، سیده علیا (1395). رابطه رشد اخلاقی، اعتیاد به پیامک و افت تحصیلی دانش آموزان، فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 6 (4): 111-126.
25. مختاری پور،‌ مرضیه و سیادت،‌ علی (1388). بررسی مقایسه ای ابعاد هوش اخلاقی ازدیدگاه دانشمندان با قرآن کریم و ائمه معصومین (ع). مطالعات اسلام و روانشناسی،‌3(4): 97-118.
26. مشفقی، مریم و لطیفی، زهره. (1398). اثربخشی بسته آموزشی، پرورش مهارت های زندگی (مبتنی بر مبانی اسلامی با روش فعال) بر هوش اخلاقی دانش آموزان دختر، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 4(1)، 145-162.
27. مکارم شیرازی، ناصر. (1378). اخلاق در قم، مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع)، قم : زهیر
28. نراقی، ملااحمد (1386). معراج السعاده، قم، زهیر.
29. یعقوبی، ابوالقاسم؛ فتحی، فتانه و محمد زاده، سروه (1397). فراتحلیل مطالعات هوش اخلاقی، مطالعات روانشناسی تربیتی، شماره 32 ، 247-270.
30. یعقوبی، ابوالقاسم؛ عروتی موفق، اکبر و دلفان بیرانوند، آرزو (1398). مبنا و ابعاد هوش اخلاقی براساس فرهنگ نهج البلاغه: یک بررسی تطبیقی، پژوهشنامه نهج البلاغه، 7(28)، 1-21.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط مجوز کریتیو کامانز Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 5، شماره 2 - ( 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها